Wat deden de soldaten toen zij onze Here Jezus kruisigden? Sloegen
ze spijkers door de handen? Over de voeten is weinig verschil van mening. Hoe anders
ligt het met de handen. Gingen de spijkers wel door de handen, of was het door de
polsen? Je zou je kunnen afvragen of het wat uitmaakt. Op refoweb.nl
verwoordde iemand het als volgt:
'Eerlijk gezegd vind
ik het wel zinvol om er kennis van te nemen. Er zijn zo meerdere
"onduidelijkheden" in de Schrift. Wat ik mooi vind is dat het
uitzoeken van zulke zaken vaak tot verdieping van de betreffende perikoop en
tot verwondering strekken. Het lost ook veel vragen op. En dat is nooit
verkeerd.'
Daar zeg ik van harte 'amen' op. Dus, hand of pols? De meest
simpele uitlegging luidt: door de handen. Immers, gaan niet alle teksten van na
de opstanding over de littekens in de handen van de Here?
Ziet mijn handen en mijn voeten, dat Ik het
zelf ben; betast Mij en ziet, dat een geest geen vlees en beenderen heeft,
zoals gij ziet, dat Ik heb. (Lucas 24:39)
En na dit gezegd te hebben toonde Hij hun
zijn handen en zijn zijde. De discipelen dan waren verblijd, toen zij de Here
zagen. (Johannes 20:20)
De andere discipelen dan zeiden tot hem: Wij
hebben de Here gezien! Maar hij zeide tot hen: Indien ik in zijn handen niet
zie het teken der nagels en mijn vinger niet steek in de plaats der nagels en
mijn hand niet steek in zijn zijde, zal ik geenszins geloven. (Johannes 20:25)
Daarna zeide Hij tot Tomas: Breng uw vinger
hier en zie mijn handen en breng uw hand en steek die in mijn zijde, en wees
niet ongelovig, maar gelovig. (Johannes 20:27)
Handen dus. Het Griekse woord dat hier wordt gebruikt is
'cheir'. En inderdaad, 'cheir' wordt vertaald met hand. Wij herkennen het woord
'cheir' in chiropractie, een samentrekking van de Griekse woorden 'cheiros'
(hand) en 'pratto' (beoefenen).
Maar wat bedoelde men in Bijbelse tijden met 'cheir'? Was
dat gelijk aan onze opvatting van wat een hand is, of toch iets meer? Wij
bedoelen met hand het uiteinde van de arm. Het gebruik van 'cheir' in
Handelingen lijkt te wijzen op hand én pols. Petrus, gevangen gezet door Herodes,
ligt te slapen in zijn cel in de gevangenis. Let op wat er dan gebeurt.
En zie, een engel des Heren stond bij hem en
er scheen licht in het vertrek en hij stootte Petrus in zijn zijde om hem te
wekken en zeide: Sta snel op. En de ketenen vielen van zijn handen. (Handelingen 12:7)
Als iemand met ketenen geboeid is denken we aan ijzer om de
polsen. En hoewel de meeste vertalers kiezen voor hand, kan het wel, 'cheir' vertalen
met pols.
Waarom zou vertalen
met hand problematisch kunnen zijn?
Uitleggers die 'cheir' liever met pols vertalen dan met hand,
wijzen op een praktisch probleem. Stel, de spijkers worden door de handpalm geslagen.
Gevolg, het grootste deel van het lichaamsgewicht komt aan het zachte weefsel
van de hand te hangen. Dat zachte weefsel is waarschijnlijk niet sterk genoeg.
Het zal uitscheuren en de veroordeelde valt voorover. Een redelijk argument.
In de tijd van de kruisigingen zal dat ongetwijfeld bekend
zijn geweest. Dus, gaat de argumentatie verder, kan het niet anders of de
spijkers werden door het polsgewricht geslagen. Aangezien dit gewricht uit louter
botten bestaat zal het wél houden. De conclusie moet dus luiden dat 'cheir'
vertaald dient te worden met pols. Aan de andere kant hoeft dat niet perse
omdat, zoals we hierboven zagen, 'cheir' voor hand én pols staat. Dat zou dan
inhouden dat de vertaling niet behoeft te worden aangepast. Immers, als de
spijkers door de pols werden geslagen, dan gebruikt men het woord 'cheir', hetgeen
vertaald wordt met pols. Worden de spijkers door de hand geslagen, gebruikt men
ook 'cheir'. Beide vertalingen zijn correct.
Is vertalen met pols
de enig juiste oplossing?
Hét bezwaar tegen het vertalen van 'cheir' door hand is dus van
praktische aard. Als het gewicht van de veroordeelde geheel en al aan de door
de hand geslagen spijker hangt, zal deze zeker uitscheuren. Wordt de spijker
door het polsgewricht geslagen dan vervalt dit probleem. Op schilderijen en in
beeldhouwwerken zien we echter ook andere mogelijke oplossingen.
- De veroordeelde is met
touwen aan het kruis gebonden, zodat de spijkers in de handpalmen niet het
gewicht van de veroordeelde hoeft te dragen.
- De verticale balk van het
kruis is voorzien van een voetsteun, met als resultaat de conclusie onder
1.
- De verticale balk van het
kruis is voorzien van een zitsteun, met opnieuw als resultaat de conclusie
onder 1.
Van deze 'oplossingen' voldoet eigenlijk alleen nummer 1.
Misdadigers heb je namelijk in soorten en maten. Een voetsteun of zitbankje moet
daarom 'op maat' worden aangebracht. Het valt moeilijk aan te nemen dat een
dergelijke 'service' in het pakket zat.
Indirect bewijs?
In Lukas 24 krijgen 'de Emmaüsgangers' gezelschap van de
opgestane Heer. Na een korte woordenwisseling lezen we:
25 En Hij zeide tot hen: O onverstandigen en
tragen van hart, dat gij niet gelooft alles wat de profeten gesproken hebben!
26 Moest de Christus dit niet lijden om in
zijn heerlijkheid in te gaan?
27 En Hij begon bij Mozes en bij al de
profeten en legde hun uit, wat in al de Schriften op Hem betrekking had. (Lukas
24:25-27)
Iedere spreker gebruikt handgebaren om Zijn betoog kracht
bij te zetten. Zou de Heer bij Zijn uitleg Zijn handen stil en uit zicht hebben
gehouden? Niet erg waarschijnlijk. De twee mannen herkennen Hem echter niet,
want er staat:
(…) hun ogen waren bevangen, zodat zij Hem
niet herkenden. (Lukas 24:16)
Het bevangen zijn van hun ogen betekende niet alleen dat ze
Zijn gezicht niet herkenden, maar ook dat de betekenis van de littekens niet
tot hen doordrong. Littekens in hand of pols? Uit deze teksten kunnen we dat
niet afleiden.
Dan is er dat fantastische moment van herkenning. De Heer
breekt het brood en reikt het hun aan.
30 En het geschiedde, toen Hij met hen
aanlag, dat Hij het brood nam, de zegen uitsprak, het brak en hun toereikte.
31 En hun ogen werden geopend en zij
herkenden Hem; en Hij verdween uit hun midden. (Lukas 24:30-31)
Wat maakte dat ze Hem ineens herkenden? Zagen nu wel de littekens?
Stel, de littekens zaten in Zijn polsen. De Here reikt het brood aan. Dat heeft
tot gevolg dat er meer van de arm zichtbaar wordt. Door deze beweging zal de
pols duidelijk zichtbaar zijn geweest. Maar ook dit is geen bewijs. Ook als de littekens
in de handpalm zaten, zou de pols zichtbaar zijn geweest - met of zonder
littekens.
De conclusie moet luiden dat we het niet weten. Op basis van
redenering zouden we kunnen kiezen voor littekens in de pols. Maar bewijs is er
niet.
Psalm 22
Lezers van dit epistel zullen inmiddels wel de gedachte aan
psalm 22 voelen opkomen. En inderdaad, in vers 17 is sprake van het doorboren
van handen en voeten. Deze psalm is zeer geliefd onder christenen, omdat we er
een voorafschaduwing van de kruisiging in zien. En dat is ook zo. De beste
bevestiging van die opvatting geeft de Bijbel zelf. Zo lezen we in Johannes de
volgende tekst.
Zij zeiden dan tot elkander: Laten wij dit
niet scheuren, maar erom loten, voor wie het zijn zal; zodat het schriftwoord
vervuld werd: Zij hebben mijn klederen onder elkander verdeeld en over mijn
kleding hebben zij het lot geworpen. Dit hebben dan de soldaten gedaan.
(Johannes 19:25)
'(…) zodat het schriftwoord vervuld werd (…)' staat er. Dit
laat aan duidelijkheid niets te wensen over. De Bijbel beschouwt psalm 22 als
profetie aangaande gebeurtenissen rondom het kruis, een profetie die 'vervuld'
diende te worden.
15 Als water ben ik uitgestort en al mijn
beenderen zijn ontwricht; mijn hart is geworden als was, het is gesmolten in
mijn binnenste;
16 Verdroogd als een scherf is mijn kracht,
mijn tong kleeft aan mijn gehemelte; in het stof des doods legt Gij mij neer.
17 Want honden hebben mij omringd, een bende
boosdoeners heeft mij omsingeld, die mijn handen en voeten doorboren.
18 Al mijn beenderen kan ik tellen; zij
kijken toe, zij zien met leedvermaak naar mij.
19 Zij verdelen mijn klederen onder elkander
en werpen het lot over mijn gewaad. (Psalm 22:15-19)
'(…) die mijn handen en voeten doorboren'. Is dit dan het
bewijs dat we nodig hebben? De psalm, die profetisch spreekt over de kruisiging,
vertelt ons dat de handen van onze Heiland zullen worden doorboord. In het
Hebreeuws wordt 'yad' (יד)
gebruikt. Dat woordje klinkt bekend. In het Jiddisch moet iemand met
zijn 'jatten' ergens afblijven. Een jad is een zilveren bladwijzer die in de
synagoge gebruikt wordt tijdens het voorlezen uit de Thora. De aanwijzer heeft de
vorm van een stok met aan het uiteinde een handje. Maar helaas (?), ook hier
kunnen we niet 100% zeker zijn. Er staat in het Oude Testament een tekst die
roet in het eten gooit.
17 En gij, mensenkind, richt u tegen de
dochters van uw volk, die naar eigen inzicht profeteren; profiteer tegen haar,
18 En zeg: Zo zegt de Here Here: wee haar,
die toverbanden binden om alle polsen en die sluiers winden om het hoofd van
groot en klein, om zielen te vangen! Zoudt gij zielen vangen van mijn volk en
uw eigen zielen in het leven behouden? (Ezechiël 13:17-18)
In vers 18 zien we polsen staan. In de grondtekst vinden we
merkwaardigerwijs yaday, afgeleid van yad. Dit betekent dat in het Hebreeuws 'yad'
vertaald kan worden met pols, net zoals in het Nieuwe Testament dat met 'cheir'
het geval is.
Waarom komen we er
niet achter?
Ik geef twee citaten van A.C. Gaebelein.
Uit zijn commentaar op het evangelie naar Mattheus:
Geen enkele
beschrijving van deze handeling wordt in de Evangeliën gegeven. Kruisigen was
de gruwelijkste manier om misdadigers ter dood te brengen. Deze marteling vond
haar oorsprong in Phoenicië en was door de Romeinen overgenomen.
De Joden zelf kenden
deze wijze van ter dood brengen niet. En daar de Heilige Geest geen
bijzonderheden openbaart over het nagelen van de Heer aan het kruis, zullen wij
ons er ook van onthouden. Verhoogd, Zijn handen en voeten doorboord, elke spier
gespannen en bloedend uit Zijn lichaam hing Hij aan het kruis, terwijl Hij de
onduldbare pijnen doorstond van zulk een dood.
Uit zijn commentaar op het evangelie naar Johannes:
Nergens in de
Evangeliën vinden we een uitvoerige beschrijving van de kruisiging zelf. We
lezen alleen de woorden: ‘En zij kruisigden Hem daar.’ Dit is met geen pen te
beschrijven. Daarom willen wij ook niet proberen, zoals sommigen gedaan hebben,
dit verschrikkelijke tafereel te beschrijven. Het Lam van God werd aan het
smadelijke kruis gespijkerd! Dit is een lijden dat wij niet ten volle kunnen
begrijpen.
Het is genoeg te weten dat onze Here werd gekruisigd. Bovendien
waarschuwt Mozes ons rekening te houden met door God gestelde grenzen aan het
weten.
De verborgen dingen zijn voor de Here, onze
God, maar de geopenbaarde zijn voor ons en onze kinderen voor altijd (…)(Deuteronomium
29:29)
